Πρόκειται για κωμόπολη και λιμάνι δυτικά της Τραπεζούντας. Στη θέση των σημερινών Πλατάνων ήταν κτισμένη η αρχαία Ερμώνασσα η οποία ονομάστηκε Φαρνακία επι βασιλείας Φαρνάκη του Α΄. Κατοικείτο απο 2000 κατοίκους μισοί εκ των οποίων ήταν χριστιανοί. Ετούτης της ελληνικής πολιτείας η δόξα χάνεται μέσα στα βάθη των αιώνων. Το ελληνικό δαιμόνιο απ’ τα χρόνια τα παλιά έχει εξερευνήσει όλες τις ακτές του Ευξείνου Πόντου. Έλυσε το μυστήριο της μαύρης θάλασσας και αξιοποίησε όλη τη γύρω περιοχή. Στα χρόνια τα κατοπινά το ελληνικό πνεύμα καταξιώθηκε σε ολόκληρο το χώρο του Πόντου. Στην περιοχή Πλατάνων οι Έλληνες μεγαλούργησαν.
Τα Πλάτανα είναι Κωμόπολη παραθαλάσσια. Είναι χτισμένη στη θέση όπου βρισκόταν η αρχαία πολίχνη Ερμώνασσα την οποία αναφέρει ο Στράβωνας αλλά και άλλοι γεωγράφοι, σαν πόλη εμπορική.
Η Ερμώνασσα την εποχή του βασιλέα του Πόντου Φαρνάκη ονομάστηκε Φαρνακία. Η Ελληνική αυτή πολίχνη υπέστη πολλές καταστροφές. Ερημώθηκε τελείως κατά τον μεσαίωνα οπότε και χτίστηκαν τα Πλάτανα στη ίδια περίπου τοποθεσία. Τα Πλάτανα επικοινωνούσαν με την Τραπεζούντα με αμαξιτό δρόμο αλλά και δια θαλάσσης. Αποτελούσαν επαρχία του νομού Τραπεζούντας μαζί με τα εξής 13 χωριά : Αγρίδ. Ασόρ, Φίζ, Καλιερά Φυσερά, Στρουκί, Μακριενή, Τσαβανά, Καρτσέα, Αϊδανή, Μερσίνη, Φραγκουλάντων και Καλογενά. Τα Πλάτανα ήταν έδρα υποδιοικήσεως. Ο συνολικός πληθυσμός της περιοχής πλησίαζε τις 10.000. Ο λιμένας των Πλατάνων ήταν αρκετά μεγάλος και ασφαλής κι έπαιζε σπουδαίο εμπορικό ρόλο στην διάρκεια των αιώνων. Οι Πλαταναίοι συνεργάζονταν στενά με τους Τραπεζουντίους σε όλους τους τομείς της ζωής. Κοντά στο χωριό Μερσίνη των Πλατάνων υπάρχει παλαιό βυζαντινό κάστρο. Όπως και άλλα ελληνικά κάστρα του Πόντου έτσι και τούτο διεκδικεί την ιδιαίτερη ονομασία : Τ’ Ωριάς το Κάστρεν ή Του Ήλ’ το Κάστρεν. Πρόκειται πάντως για το κάστρο για το οποίο υπάρχει ο θρύλος ότι αντιστάθηκε γενναία και στο τέλος “έπεσε” με προδοσία. Η ποντιακή μούσα ψάλλει τούτο τον θρύλο γενικά και αφηρημένα υμνώντας τον ηρωισμό των υπερασπιστών του. Το τραγούδι δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένη περιοχή. Στα Πλάτανα με ελληνικό πληθυσμό 3,000 περίπου υπήρχαν 2 ενορίες : Του Αρχιστρατήγου και του Αγίου Γρηγορίου. Λειτουργούσαν εκεί διάφορα ελληνικά σχολεία και παρθεναγωγεία. Το εμπόριο ήταν η κύρια απασχόληση των Ελλήνων. Στα χωριά οι κάτοικοι ασχολούνταν με την γεωργία, την κτηνοτροφία και ιδίως με την καλλιέργεια καπνών καθώς και με την ελαιοπαραγωγή. Επίσης απασχολούνταν με την αλιεία. Αλιεύονταν αφθονότατες ποσότητες καλκανιών και ιδίως χαψιών. Βεβαιώνουν οι πηγές ότι ήταν τόση η παραγωγή των χαμψιών (είδος μικρής σαρδέλας) ώστε οι κάτοικοι να χρησιμοποιούν τα χαψία για λιπάσματα στα χωράφια και ιδίως στα καπνοχώραφα τους. Λένε μάλιστα ότι τα καπνά τους με το λίπασμα αυτό έπαιρναν πολύ ωραίο χρώμα.
Οι Έλληνες κάτοικοι των Πλατάνων του Πόντου έμειναν πιστοί στις εθνικοθρησκευτικές τους παραδόσεις. Ξενιτεύονταν αλλά δε μπορούσαν ποτέ να ξεχάσουν τον παραδεισένιο τόπο τους με το ήπιο κλίμα, τις ωραίες εξοχές (παρχάρια) την ήρεμη θάλασσα και τα ξακουστά λαικά πανηγύρια, όπως της Αγίας Κυριακής στις 7 Ιουλίου και του Προφήτη Αι-Λιά στις 20 Ιουλίου. Με την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων απ’ τον Πόντο το 1917, πολλοί Έλληνες της περιοχής Πλατάνων εγκατέλειψαν τον τόπο τους και εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας. Αλλά και από μακριά βοηθούσαν τις εκκλησίες και τα σχολεία των χωριών τους. Κάθε Τρίτη στα Πλάτανα γινόταν μεγάλη λαική αγορά. Κατέφθαναν εκεί διάφοροι έμποροι κυρίως από την Τραπεζούντα. Οι δεσμοί των Πλατάνων με την Τραπεζούντα είναι ιστορικοί. Υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι η εστία αυτή του Ελληνισμού ιδρύθηκε από Τραπεζουντίους. Ανάμεσα στις διάφορες εορταστικές εκδηλώσεις στην περιοχή Πλατάνων ιδιαίτερη σημασία είχε η εορτή των Φώτων. Το σύνολο του Ελληνικού πληθυσμού παρακολουθούσε και συμμετείχε με ιδιαίτερη συγκίνηση την ιερή τελετή της καταδύσεως του Τιμίου Σταυρού και αγιασμού των υδάτων. Μετά την τελετή όλος ο κόσμος επιδίδονταν και διασκεδάσεις και σε φαγοπότια. Σύμφωνα με το έθιμο, εκείνη την ημέρα το βασικό φαγητό όλων ήταν τα πεϊνιρλία. Η κωμόπολις των Πλατάνων έπαιρνε πανηγυρική όψη και οι διάφορες εκδηλώσεις είχαν έντονο ελληνικό χρώμα.
ΠΗΓΗ: kotsari.com