100 χρόνια μετά την γενοκτονία των Ελλήνων, άρθρο του Endy Zemenides που εκδόθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή στη 3 Ιουνίου 2019.
Ο Raphael Lemkin, δικηγόρος και λόγιος που επινόησε τον όρο «γενοκτονία» και ξεκίνησε το Συνέδριο για τη Γενοκτονία, εργαζόταν σε μια ιστορία πολλαπλών τόμων τέτοιων σφαγών τη στιγμή που πέθανε το 1959. Είχε προγραμματίσει πέντε κεφάλαια για τους Έλληνες – περισσότερα από οποιονδήποτε άλλο – σε αυτό το ημιτελές έργο.
Η Αρμενική Γενοκτονία έχει κυριαρχήσει στη συζήτηση για τις σφαγές που διαπράχθηκαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στους χριστιανικούς πληθυσμούς της. Η γενοκτονία των Ελλήνων πολιτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας χαρακτηρίζεται τακτικά ως «ξεχασμένη γενοκτονία».
Εισαγάγετε την ελληνοαμερικανική εκδοχή του Raphael Lemkin, τον Γιώργο Μαυροπούλο. Οι γονείς του ήταν Έλληνες πρόσφυγες του Πόντου που διέφυγαν από τη γενοκτονία και ο παππούς του πέθανε σε ηλικία 43 ετών, θύμα της σφαγής. Μετά από 35 χρόνια καριέρας ως μηχανικός για τις πυρηνικές επιχειρήσεις της Κοινοπολιτείας Edison στο Ιλινόις, ο Γιώργος αποσύρθηκε και αφιέρωσε τη ζωή του σε αυτόν τον σκοπό.
Ο «σκοπός» περιγράφεται καλύτερα απαντώντας τόσο στο τι και στο γιατί. Το τι είναι η ευρεία αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το γιατί; Σύμφωνα με τον Μαυρόπουλο, «ως απόγονοι εκείνων που και έχασαν τη ζωή τους και επέζησαν της γενοκτονίας, έχουμε ειδική υποχρέωση να εκπαιδεύσουμε το κοινό σχετικά με αυτήν τη γενοκτονία», όχι ως κίνητρο εκδίκησης ή μίσους, αλλά «επειδή μπορούμε να είμαστε μέρος της αποτροπής της επόμενης γενοκτονίας. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε αυτούς που χάσαμε».
Ευτυχώς, ο Μαυρόπουλος δεν χρειάζεται να παίξει το ρόλο του Lemkin επειδή δεν χρειάζεται να ενεργήσει μόνος του. Ίδρυσε το Asia Minor and Pontos Hellenic Research Center, το οποίο προωθήθηκε από άτομα από όλο τον ελληνικό κόσμο (καθώς και από Αρμένιους, Εβραίους και Ασσύριους μελετητές) με σημαντικό ρόλο στην ιστορική συζήτηση για τη γενοκτονία. Τον περασμένο Απρίλιο, το Μουσείο Ολοκαυτώματος του Ιλινόις γιόρτασε τον Μήνα Ευαισθητοποίησης για τη Γενοκτονία φιλοξενώντας ένα τεράστιο συμπόσιο και μια έκθεση αφιερωμένη στην εκατονταετία της Μεγάλης Καταστροφής.
Το Asia Minor and Pontos Hellenic Research Center έχει δημιουργήσει έναν εντυπωσιακό αριθμό υποτροφιών και οδηγών διδασκαλίας για δημοτικά σχολεία και γυμνάσια και εργάζεται σε υλικό πολυμέσων, συμπεριλαμβανομένου ενός ντοκιμαντέρ. Ο Μαυρόπουλος υπηρετεί στην Επιτροπή Ολοκαυτώματος και Γενοκτονίας του Ιλινόις, δίνοντας την ευκαιρία στην κοινότητα να τοποθετήσει την Ελληνική Γενοκτονία στο τραπέζι όταν όλες οι άλλες γενοκτονίες εξετάζονται.
Με το φετινό εορτασμό της Ποντιακής ελληνικής φάσης της Ελληνικής Γενοκτονίας ήρθε ένα σημαντικό βήμα – μια δέσμευση για συνεχή και περίπλοκη πολιτική υπεράσπιση σε αυτό το ζήτημα. Τα τελευταία χρόνια, με την ενθάρρυνση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας των ΗΠΑ και του Καναδά, το Ελληνοαμερικανικό Συμβούλιο Ηγεσίας (HALC) συνεργάστηκε με την Αρμενική Εθνική Επιτροπή της Αμερικής (ANCA) για να κάνει αναφορές στην Ελληνική Γενοκτονία στα ψηφίσματα αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων ενώπιον του Κογκρέσου των ΗΠΑ και των κρατικών νομοθετικών οργάνων σε ολόκληρη τη χώρα.
«Συνεργαζόμαστε με τους συμμάχους μας στο HALC και την Παμποντιακή Ομοσπονδία επιδιώκοντας την αναγνώριση εκ μέρους των ΗΠΑ και τη συνεχή ανάμνηση της Ελληνικής Γενοκτονίας, που σχεδιάστηκε και διαπράχθηκε συστηματικά από την Τουρκία ως μέρος της προσπάθειάς της στο τέλος του πρώτου παγκοσμίου πολέμου για την καταστροφή των χριστιανών πληθυσμών στις αρχαίες πατρίδες τους», είπε ο Εκτελεστικός Διευθυντής της ANCA Aram Hamparian.
Επιδιώκοντας μια τέτοια αναγνώριση, η Παμποντιακή Ομοσπονδία έστειλε αντιπροσωπεία οκτώ κρατών στην Ουάσιγκτον, στις 20-21 Μαΐου. Ήταν ένα μικρό πρώτο βήμα, αλλά πολύ σημαντικό. Όταν τα μέλη του Κογκρέσου βλέπουν τους ψηφοφόρους να ταξιδεύουν στην Ουάσινγκτον για ένα θέμα, συνειδητοποιούν πόσο σημαντικό είναι για αυτούς.
Εξίσου σημαντικές ήταν οι συνεδρίες στρατηγικής back-to-back με την Αμερικανική Εβραϊκή Επιτροπή (AJC) και την ANCA. Η εμπειρία αυτών των δύο ομάδων στην υποστήριξη της αναγνώρισης της γενοκτονίας και κατά της γενοκτονίας / άρνησης του Ολοκαυτώματος θα βοηθήσει εστιάζοντας στην επιδίωξη της αναγνώρισης της ελληνικής γενοκτονίας. Όπως μας είπαν οι Αρμένιοι σύμμαχοί μας, η υπεράσπισή τους για «πάνω από 50 χρόνια» έρχεται με μεγάλη απογοήτευση, παραβιασμένες υποσχέσεις και σύντομα φτάνει στο τέλος, αλλά η πορεία προς τη δικαιοσύνη θα συνεχιστεί για τις επόμενες γενιές.
Ίσως το πιο ενθαρρυντικό μέρος του ταξιδιού στις 20-21 Μαΐου ήταν ο αριθμός των εκπροσώπων της Παμποντιακής Ομοσπονδίας κάτω των 40 ετών. Εκατό χρόνια από τότε που οι πρόγονοί τους άρχισαν να γίνονται θύματα, αυτοί οι νεαροί άνδρες και γυναίκες διασφαλίζουν ότι αυτό το ζήτημα παραμένει σε ισχύ .
Και τώρα έχουν κάτι περισσότερο από έναν γενικό στόχο αναγνώρισης γενοκτονίας. Όταν συναντήθηκε με τη HALC και την Παμποντιακή Ομοσπονδία στις 21 Μαΐου, ο Congressman Gus Bilirakis αποκάλυψε ψήφισμα «εκφράζοντας την αίσθηση της Βουλής των Αντιπροσώπων ότι είναι πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας ως τρόπος πρόληψης μελλοντικών γενοκτονιών.»
Αυτό το ψήφισμα ήταν μια ανηφόρα. Σε τελική ανάλυση, οι Αρμένιοι έχουν σταματήσει με συνέπεια παρά την καλά οργανωμένη και συστηματική εκστρατεία για την εξασφάλιση της αναγνώρισης της Αρμενικής Γενοκτονίας. Αλλά χάρη στις προσπάθειες του Asia Minor and Pontos Hellenic Research Center, της σχέσης HALC / ANCA / Pan-Pontian Federation και του Congressman Bilirakis, ο ελληνικός κόσμος έβαλε τη σημαία του στη συζήτηση για την αναγνώριση της γενοκτονίας.
Η τελική ρήτρα του ψηφίσματος του Congressman Bilirakis αποφασίζει ότι οι ΗΠΑ «θα ενθαρρύνουν την εκπαίδευση και την κοινή κατανόηση των γεγονότων της εκστρατείας γενοκτονίας εναντίον Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων, Χαλδαίων, Συριακών, Αραμέων, Μαρωνιτών και άλλων χριστιανών, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου των Ηνωμένων Πολιτειών στην ανθρωπιστική προσπάθεια ανακούφισης και η συνάφεια αυτών των γενοκτονιών με τα σύγχρονα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας».
Ο Λίμκιν ήθελε να διηγηθεί την ιστορία της Ελληνικής Γενοκτονίας ως μέρος της αφοσίωσής του στο «Never Again». Εξήντα χρόνια μετά το θάνατό του, μπορούμε να αρχίσουμε να τελειώνουμε τη δουλειά του.
Endy Zemenides είναι εκτελεστικός διευθυντής του Ελληνοαμερικανικού Συμβουλίου Ηγεσίας.